Дөньяның 16 иленнән экспертлар пандемия нәтиҗәләре, куркынычсызлык, дөньякүләм икътисадтагы үзгәрешләрнең Россия һәм Үзәк Азия илләренә йогынтысы турында фикер алыша.
Фото: ТР Президенты матбугат хезмәте
Республика башлыгы билгеләп үткәнчә, Татарстан Евразия интеграциясе процессларында актив катнаша, Үзәк Азия дәүләтләре белән берлектә гуманитар һәм икътисадый проектларны гамәлгә ашыра. Агымдагы елның апрелендә Казан Евразия хөкүмәтара советы утырышын хөкүмәт башлыклары дәрәҗәсендә кабул итте. Июньдә Россия парламентарийлары, академик һәм эксперт бергәлекләре катнашында Евразия интеграциясенең IX Казан халыкара конгрессы узачак. Сентябрьдә Казан БДБ илләренең беренче уеннарын, ә 2022 елда ЮНЕСКО Бөтендөнья мирасы комитетының 45-нче сессиясен кабул итәргә планлаштыра. Россиядә дәүләт дәрәҗәсендә билгеләп үтеләчәк Идел буе Болгар дәүләтенең 1100 еллыгын бәйрәм итү дә зур вакыйга булачак. Моннан тыш, Татарстан «Россия – Ислам дөньясы» стратегик күзаллау төркеме эшендә актив катнаша.
Конференцияне ачу тантанасында шулай ук РФ тышкы эшләр министры урынбасары Андрей Руденко чыгыш ясады, дип хәбәр иттеләр ТР Президенты матбугат хезмәтендә. «Үзәк-Азия төбәге Россия сәясәтенең Евразия киңлегендә төп юнәлешләренең берсе булды һәм шулай булып кала бирә», – диде ул һәм Үзәк Азия дәүләте өчен уртак тарих, тел һәм тыгыз кешелек элемтәләре белән берләштерелгән стратегик партнерлар булып тора, дип искәртте.
Сессия эшендә «Россия һәм Үзәк Азия өчен дөнья икътисады мөмкинлекләренең яңа тәрәзәләре» темасына Казан муниципаль берәмлеге башлыгы урынбасары Евгения Лодвигова катнашты. «Чит илләр белән, беренче чиратта, безнең иң якын күршеләребез – Үзәк Азия илләре белән – озак вакытлы дустанә мөнәсәбәтләрне үстерүдә җирле үзидарә органнары мөһим роль уйный. Бу шәһәрләр мәнфәгатьләрен берләштерергә һәм XXI гасырның иң перспективалы һәм уникаль проектларын гамәлгә ашырырга мөмкинлек бирә. Без бу эшне шәһәрләрнең барлыкка килә торган кризисларга тотрыклылыгын күтәрүнең нәтиҗәле инструменты дип саныйбыз. Безнең муниципалитетның халыкара хезмәттәшлеге Татарстан Республикасы, Россия Тышкы эшләр министрлыгы белән тыгыз хезмәттәшлектә үсә», – диде ул.
Евгений Лодвигова искәрткәнчә, Казанның төрле илләрдән, шул исәптән Үзәк Азиядән 56 тугандаш шәһәре һәм партнерлары бар, алар белән даими элемтәдә тора. Ул Үзбәкстан, Кыргызстан һәм Казахстанда гамәлгә ашырыла торган проектлар турында җентекләп сөйләде. Аның сүзләренә караганда, партнерларның иң яхшы тәҗрибәләрен өйрәнеп, Казан аларның тәҗрибәсен үзләштерә һәм «Яшел шәһәр» концепциясен тормышка ашыра: Казансу елгасын җәяүлеләр һәм веломаршрутлар белән үстерү стратегиясен эшли, республикада иң зур чүплекне рекультивацияләү төгәлләнде, миллионлы шәһәрләр арасында каты коммуналь калдыкларны аерым җыю инфраструктурасы буенча Мәскәүдән соң икенче урынны алды, «Водоканал» муниципаль унитар предприятиесе су җыю һәм чистарту корылмаларын модернизацияләүне үткәрә, шәһәрдән йөк елга портын чыгару һәм аның территориясен ремонтлау проекты өстендә эшли.
Казан муниципаль берәмлеге башлыгы урынбасары шулай ук үзенең докладында цифрлаштыру һәм куркынычсызлыкны тәэмин итү, шул исәптән гади булмаган санитар-эпидемиологик вәзгыять темасына да кагылды. «Узган ел «Ачык Казан» сервисы ярдәмендә пандемия һәм локдаун вакытында без бер көнгә дә муниципаль хезмәтләр күрсәтүне туктатып тормадык, ә мәктәп укучылары өчен дистанцион белем бирүне оператив рәвештә оештырдык,– дип сөйләде Евгения Лодвигова. – Шуның белән бергә глобаль көн тәртибен без тискәре мисалларда да тоябыз. Шулай итеп, пандемия Үзәк Азия илләреннән эшче көчләр санын киметүдә чагылды. Шуңа бәйле рәвештә, узган ел безнең төзелеш секторы һәм җәмәгать транспорты билгеле бер кыенлыклар кичерде, анда чит ил белгечләренең өлеше шактый саллы иде».
Ул хәбәр иткәнчә, «Имин шәһәр» Казан проекты белән Алма-Ата, Нурсолтан һәм Ташкент коллегалары кызыксынган.
Евгений Лодвигова БМОның җирле үзидарә мәсьәләләре буенча консультатив комитеты роленә аерым тукталды (UNACLA). «Безнең эшебез ярдәмендә 2030 елга кадәр тотрыклы үсеш максатына 11-нче тотрыклы шәһәр үсешенең автоном максаты кертелде. Без БМО Генераль Ассамблеясен уздыру һәм БМОның тотрыклы үсеш буенча сәяси форумы кысаларында җирле хакимият белән консультацияләр үткәрүгә ирешә алдык, – дип хәбәр итте ул. – Берләшкән шәһәрләр һәм җирле хакимият БМО таныган һәм барлык җирле хакимиятләрнең фикерен белдерү хокукына ия булган дөньяда бердән-бер муниципалитетара хезмәттәшлек оешмасы булып тора».
Берләшкән шәһәрләр һәм җирле хакимияттә Үзәк Азия шәһәрләре тәкъдим ителгән. Евразия бүлеге Казанда урнашкан, Кыргызстан, Таҗикстан, Төрекмәнстан, Үзбәкстан, Казахстан муниципалитетлары да нәкъ менә Евразия бүлегенә карый. Нурсолтан, Бишкәк, Ош һәм Төркестан шәһәрләренең актив эшчәнлеге нәтиҗәсендә оешманың Бөтендөнья советы составына сайланды. Шулай итеп, аларның тавышы децентрализация, миграция, климат үзгәрешләре, экологик күчеш, гендер тигезлек, кешеләрне җитәрлек туклану һәм лаеклы торак белән тәэмин итүгә кагылышлы мөһим проблемаларны кабул иткәндә ишетелә, дип саный Е.Лодвигова.
Конференциядә 16 илдән, шул исәптән Россиядән, Әфганстаннан, Бөекбританиядән, Германиядән, Ираннан, Казахстаннан, Кыргызстаннан, Кытайдан, Таҗикстаннан, Үзбәкстаннан, Франциядән һәм Эстониядән – сәясәтчеләр һәм халыкара дискуссия клубының партнер оешмалары вәкилләре катнаша. Белгечләр дәрәҗәсендә анда танылган төбәк белгечләре дә, Валдай клубының чит ил кунаклары да катнашачак. Алар арасында Куинсиның җаваплы дәүләт идарәсе институты өлкән фәнни хезмәткәре Анатоль Ливен, Германия-Россия форумының фәнни директоры Александр Рар, «Обсерво» Франко-Россия аналитик үзәге җитәкчесе Арно Дюбьен һәм башкалар бар.
Конференция программасы Россия һәм биш Үзәк Азия дәүләте өчен иң зур әһәмияткә ия булган сорауларны үз эченә ала: Россия һәм Үзәк Азия өчен коронавирус пандемиясенең социаль нәтиҗәләре, Үзәк Азия төбәгендә иминлек киләчәге, дөньякүләм икътисадтагы Россиягә һәм Үзәк Азиягә үзгәрешләр йогынтысы, Үзәк Азия төбәгендә Россия сәясәте үзенчәлекләре.
Ел ахырында Валдай клубы соңгы 30 елда совет киңлегенә карата Россия сәясәтенә багышланган доклад чыгарачак. Казанда конференция бу фәнни эш өчен төп интеллектуаль чыганакларның берсе булып тора.