Казанның бишенче сыйныф укучысы Россия робототехника олимпиадасында икенче урынны яулады

Казанның бишенче сыйныф укучысы Россия робототехника олимпиадасында икенче урынны яулады

Лобачевский исемендәге лицейның 5 нче сыйныф укучысы Захар Быльнов 26—29 нчы июньдә Оренбургта узган Россия робототехника олимпиадасында икенче урынны яулады. Казан укучысы спорт юнәлеше буенча төп кече категориядә чыгыш ясады, анда роботның билгеләнгән бурычны вакытлыча үтәвен бәялиләр. Һәр ел жюри яңа миссияләрне һәм уен кырын билгели, алар турында алдан беркем дә белми. Быел олимпиада «Җирнең союздашлары» темасына багышланды. Порталга KZN.RU Захар Быльнов ярышларның ничек узганын, күпме вакыт эчендә робот төзергә мөмкинлеген һәм робот нинди биремнәрне үти белүен сөйләде.<br> <h3>Захар, быелгы робототехника олимпиадасында сиңа нинди биремне үтәргә туры килде?</h3> Уен тарихы шундый булды: бер авыл халкы үзләре өчен мөстәкыйль рәвештә ризык табарга карар итә. Алар үз фермаларында җиләк-җимеш һәм яшелчәләр утырталар, шулай ук тавыклар оясы да бар. Минем бурычым – кешеләргә яшелчәләрнең өлгерү дәрәҗәсен билгеләргә, базар өчен өлгергәннәрне, ә черегәннәрне органик ашлама зонасына сортларга ярдәм итәчәк роботны төзү һәм программалаштыру иде. Шулай ук җайланма участокның кайсы зоналарына су сибүне таләп итүен билгеләргә һәм аларга коедан суны канистраларда китерергә тиеш булган. Бу эшне 120 секунд эчендә башкарырга кирәк иде.<br> <h3>Олимпиада берничә этапта уза. Нәрсә эшләргә кирәк иде?</h3> Олимпиада өч көн дәвам итә. Беренче көнне — өйрәнү. Мин мәйданга, шартларга ияләшәм. Кагыйдәләр буенча, роботны төнгә олимпиада уздыру мәйданчыгында калдырырга кирәк.<br> <br> Икенче көнне иртән оештыручылар өстәмә бирем игълан итәләр, ул робот өчен эшне үзгәртә, катлауландыра һәм киңәйтә. Мәсәлән, яңа шартлар буенча объектларның урнашуы яки аларның төрләре үзгәрергә мөмкин. Өстәмә биремне төп бирем белән бергә башкарырга кирәк, аның нәтиҗәләре буенча командаларның мөстәкыйльлеген, иҗатын һәм зирәклеген бәялиләр. Нәтиҗәдә, өстәмә баллар яки штрафлар алырга мөмкин.<br> <br> Олимпиаданың өченче көнендә бирем тагын да катлаулана — бу бөтенләй башка бирем. Ул программа кодында үзгәрешләр таләп итә, еш кына хәтта роботның төзелешен үзгәртергә туры килә.<br> <h3>Бу биремнең үзенчәлекләре нәрсәдә?</h3> Бу биремне ярышның өченче этабын уздыру көнендә игълан итәләр, шул ук вакытта уенчыларга аның өлешләрен үтәгән өчен баллар исәпләү кагыйдәләре турында да җиткерәләр. Уен кыры шул ук кала. Калганнары (объектлар, аларның урнашуы, алар белән аралашу максатлары) үзгәрә. Уңыш өчен биремне 100% үтәргә кирәкми. Көндәшләргә караганда күбрәк балл җыю җитә. Моның өчен үз көчеңне бәяләп, үз стратегияңне төзергә кирәк: нинди бурычларны үтәргә, нинди тәртиптә икәнен хәл итәргә. Шуны истә тотарга кирәк: баллар саны сезнең гомуми рейтингка тәэсир итә, шуңа күрә мин кулымнан килгәнне барысында тулысынча башкарырга тырыштым.<br> <h3>Жюри чыгышыңны ничек бәяләде?</h3> Жюри, кагыйдә буларак, үз фикерен белдерми, бернинди субъективлык юк: бәяләү критерийлары төгәл үтәлде. Бу эшне башкару өчен сарыф ителгән вакытны секундомер ярдәмендә үлчиләр. Хөкемдар протоколда роботның нәрсә эшләгәнен һәм нәрсә эшләмәгәнен билгели. Олимпиадада катнашучыга протоколның дөрес тутырылуын тикшерергә һәм аңа кул куярга гына кала.<br> <h3>Робот төзү өчен сезгә күпме вакыт кирәк булды?</h3> Роботның дизайнын төзү өчен миңа бер атна вакыт кирәк. Бу күп вакыт түгел. Төп катлаулылык күнегүләр барышында барлыкка килә: роботның төзелешен үзгәртергә, ә кайвакыт бөтенләй яңа төрен булдырырга туры килә, чөнки уйлап табылган җайланма ярдәмендә мин куелган бурычларны максималь рәвештә үтәргә тиеш.<br> <h3>Робот төзелешенең нинди үзенчәлекләре бар?</h3> Беренчедән, бездә кулланырга мөмкин булган сенсорлар һәм моторлар саны чикләнгән. Икенчедән, олимпиадада катнашучы программаны төгәл бирем һәм махсус робот өчен булдыруын исәпкә алырга тиеш. Өченчедән, машинаның зурлыгы билгеләнгән зурлыктан зуррак булмаска тиеш. Дүртенчедән, роботның төзелеше ярыш кырындагы барлык биремнәрне мөмкин кадәр кыска вакыт эчендә һәм көндәшләрнең роботларына караганда тизрәк үти белергә тиеш, ә бу бик катлаулы эш.<br> <h3>Олимпиада вакытында кыенлыклар бармы?</h3> Робот хәрәкәтләренә күп факторлар йогынты ясый: кырны каплауның төре, махсус ярыш мәйданчыгында яктырткычлар  һәм башкалар. Һәм бу шартларга карамастан, бурычларны үтәргә кирәк. Шуңа күрә тотрыклырак төзелеш булдыру, программа кодында махсус алгоритмнар куллану таләп ителә.<br> <h3>Олимпиадада сезнең категориядә ничә команда чыгыш ясады?</h3> Россиядә көчле робототехника мәктәбе бар, һәм гадәттәгечә олимпиадада көчле балалар күп иде. Быел минем категориядәге ярышларда бөтен илдән 44 команда катнашты, көндәшлек бик җитди булды. Миңа чыгышымда яхшыртырга теләгән әйбер бар әле, ләкин, минемчә, узган ярышта таләп ителгән биремнәрне һәм аларны үтәү өчен бирелгән вакытны исәпкә алып, барысын да эшләдем.<br> <h3>Ярышларга әзерләнгәндә сиңа кем ярдәм итте?</h3> Мин өйдә үзем шөгыльләнәм. Олы абыем, Никита, киңәшләр белән ярдәм итә, ул да күп кенә олимпиадаларда җиңүче. Минем тренер Роман Марков.<br> <br> Исегезгә төшерәбез, Россия робототехника олимпиадасында <a target="_blank" href="https://kzn.ru/meriya/press-tsentr/novosti/izobretenie-kazanskikh-uchenikov-voshlo-v-top-8-luchshikh-proektov-rossii/?lang=ta">призлы</a> урыннарны Казаннан ике алтынчы сыйныф укучысы алды. Аларның проекты илнең иң яхшылардан топ-8 исемлегенә кергән. Мәктәп укучылары су өслегеннән нефть җыю өчен билгеләнгән Aqua Cleaner роботын тәкъдим иттеләр.<br> <br>

2024-07-05T15:35:00+0300