Илсур Метшин: «Әле кичә генә монда зур чүплек иде. Бүген бу - яшел калкулык. Ә иртәгә матур агачлык булачак!»

Илсур Метшин: «Әле кичә генә монда зур чүплек иде. Бүген бу - яшел калкулык. Ә иртәгә матур агачлык булачак!»

<p> <img width="870" src="https://www.kzn.ru/upload/iblock/d2b/870-zakhod.jpg" height="653"><br> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">(Казан шәһәре KZN.RU, 25-нче май, Ксения Швецова). Бүген Казан Мэры Илсур Метшин Самосырово чүплеген рекультивацияләүнең соңгы этабына - аның территориясен яшелләндерүгә старт бирде. Кайчандыр бик зур чүп тавы булган калкулык итәгендә хәзер 500 миләш агачы утырталар, калкулыкның үзендә мең спирея куагы утыртыла. Шәһәр башлыгы Казанда яңа яшел почмакның бер өлеше булачак агачларны утыртуда катнашты. «Бу тарихи момент. Бу урынны башка Самосырово чүплеге дип атамаска тәкъдим итәм - хәзер ул Самосырово калкулыгы. Ә иртәгә монда матур агачлык булачак», - диде И.Метшин.</span> </p> <p> <b><span style="color: #222222;">«Монда тулы бер «чүп-чар эвересты» бар иде, аннан коточкыч ис килә иде, ә хәзер бу тарих булып кына калды»</span></b> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Мәйданы 32 га булган Самосырово чүплегендә узган гасырның 60-нчы елларыннан 45 млн тоннадан артык калдык күмелгән. Аның биеклеге 45 метрга җиткән. Әле күптән түгел генә ул Татарстанда иң зур чүплек һәм даими куркыныч чыганагы булып саналган. Үзенә хас чүплек исеннән тыш, ул үзе хакында чүп-чар газының стихияле янып китүе аркасында килеп чыккан янгыннары белән әледән-әле хәтерләтә иде. 2010 елда да чүплектән килгән төтен исе Казан үзәгендә дә сизелә иде.</span> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Хәзер моңа ышануы кыен - элеккеге чүплек яшел калкулыкка әверелде инде, ә таркала торган чүп-чар исеннән эз дә калмаган.</span> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;"><img width="435" src="https://www.kzn.ru/upload/iblock/072/v-telo.jpg" height="327" align="left"></span><span style="color: #3d3d3d;">Казан Россиядә чүп-чар чүплекләрен рекультивацияләү белән шөгыльләнә торган беренче шәһәрләрдән булды. Үткәрелгән эшләр масштаблары шаккаттыра. Белгечләр тарафыннан эшләнгән рекультивация проекты 4 ел гамәлгә ашырылды. Бу максатларга 367 млн сум акча юнәлдерелде, дип искәртте Мэр. «Барысы да дөньякүләм тәҗрибә кулланып, иң соңгы технологияләр буенча эшләнде, - диде ул. - Чүп-чар махсус изоляция белән капланды, өстә грунт, 1 метр биеклегендә җир катламы һәм 15 см - кара туфрак җәелде, ул безгә монда үсемлекләр утыртырга мөмкинлек бирә».</span> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Калкулык итәгендә яшелләндерүнең беренче этабында 500 миләш агачы утырту планлаштырыла. Утырту өчен кәүсәсе 3 см булган биш еллык үсентеләр сайланган. Бу агачлар яхшы китә, тиз үсә,аларга еш су сибәргә кирәкми. Моннан тыш, миләшнең тирән тамыр системасы бар, ул элеккеге чүплекнең нигезен өстәмә рәвештә ныгытырга мөмкинлек бирәчәк. Калкулыкның үзендә өч яшьлек спирея куаклары утыртыла - барлыгы 1 мең данә утырту планлаштырыла. Ләкин бу, Мэр билгеләвенчә, территорияне яшелләндерүнең башы гына: аның инициативасы буенча агачлар һәм куаклар чүплекнең санитар зонасында да утыртылачак, ә бу зур калкулык тирәсендә биш йөз метр дигән сүз.</span> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">«Проект шактый кыйммәтле, әмма экология, Казан халкының һәм киләчәк буыннарның сәламәтлеге безнең өчен кыйммәтрәк, - дип өстәде И.Метшин. - Без монда күргәннәр - экологлар, җәмәгатьчелек, фән һәм җитештерүчеләр белән бергә чүп-чарны бетерү бурычын хәл итүебезнең яхшы мисалы. Монда тулы бер «Чүп-чар эвересты» бар иде, халык аннан нинди ис килгәнен хәтерли. Бүген бу инде тарих».</span> </p> <p> <b><span style="color: #222222;">«Берничә елдан монда агачлар, чәчәкләр белән чын ландшафт зонасы булдырылачак»</span></b> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">2016 елда Самосырово чүплеген рекультивацияләү башланды. Ул вакытта аның тау битләре сөзәклерәк итеп эшләнгән, чүплекнең биеклеге өчтән бергә - 30 метрга кадәр төшкән. Кискәләнгән калдыклар чүплек нигезенә бүлеп бирелгән 7 гектар мәйданлы кишәрлеккә күчерелгән. 2018 елның апрелендә рекультивациянең </span><a href="https://www.kzn.ru/meriya/press-tsentr/novosti/ilsur-metshin-day-bog-cherez-10-let-s-detmi-syuda-priekhat-i-po-alleyam-progulivatsya/" target="_blank"><span style="color: #0d5baa;">техник этабы тәмамланды</span></a><span style="color: #3d3d3d;">.</span> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Эш барышында чүп-чар аны яңгыр явым-төшемнәреннән һәм кар суларыннан саклый торган махсус япма белән капланган иде. Дым булмау сәбәпле, калдыкларның черү процесслары акрынайды. Ә черү нәтиҗәсендә тупланган газ тышка махсус дренаж системасы ярдәмендә чыгарыла, дип аңлатты Башкарма комитет җитәкчесе урынбасары Искәндәр Гыйниятуллин.</span> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;"><img width="435" src="https://www.kzn.ru/upload/iblock/d1a/v-telo-2.jpg" height="326" align="right"></span><span style="color: #3d3d3d;">«Кулланылган технологиянең иминлеге турында иснең бөтенләй булмавы буенча фикер йөртергә мөмкин, һәм без калкулык түбәсендә тыныч кына басып торабыз», - дип өстәде ул.</span>  </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Чүплек тирәсендәге табигать, агулы газлар бүленеп чыгу процессы туктатылганга күрә, тиз арада тернәкләнә башлады. «Элек газлар аркасында калкулык тирәли урнашкан бөтен урман кара көйгән «карандашлар» сыман тора иде. Гидроизоляция ясалу белән парник эффекты юкка чыгарылды, урман үзгәрде - әйтерсең гомер буе шундый яшел, матур булган, - диде Мэр. - Берничә елдан монда агачлар, чәчәкләр белән чын ландшафт зонасы булдырылачак. Балаларга күрсәтеп, кайчандыр бу урында чүп ташлау урыны булганын сөйләрсез - алар ышанмас».</span> </p> <p> <b><span style="color: #222222;">«Киләсе адым - чүпне төрләргә аеру һәм эшкәртү буенча яңа технологияләр»</span></b> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Бүгенге көндә, Самосырово чүплеге белән проблема хәл ителгәч, яңа полигоннар барлыкка килүгә юл куймаска кирәк, дип билгеләп үтте Мэр, өстәвенә, чүп барлыкка килү тизлеге хәзер бик нык үсте. Әгәр өч ел элек бөтен кагыйдәләр буенча төзелгән күрше Көнчыгыш полигон котлован кебек күренгән булса, хәзер ул инде 95%-ка тулган, һәм андагы чүп-чарны махсус тыгызлауга карамастан, полигон биеклеге инде агачлардан югарырак биеклеккә җиткән.</span> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;"><img width="435" src="https://www.kzn.ru/upload/iblock/77e/v-telo-3.jpg" height="327" align="left"></span><span style="color: #3d3d3d;">Мэрның сүзләренә караганда, белгечләр бүген Казанда якын киләчәктә калдыкларны күмү өчен 900 гектар мәйданлы чүп полигоны кирәк, дип санап чыгарганнар. «Кабан күленең өч өлешен бергә кукач та, бу - 195 га гына. Безгә шәһәргә каты көнкүреш калдыкларын күмү өчен биш тапкыр зуррак территория кирәк, - диде ул. - Ягъни бу территориядә торак, парк, скверлар, спорт учреждениеләре, мәктәпләр һәм балалар бакчалары төзү урынына без аны чүп-чар астына бирергә тиешме? Шәһәрнең киләчәге өчен җаваплы буларак, без моны үзебезгә рөхсәт итә алмыйбыз».</span> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">«Гамәлдәге резервлар безгә нибары өч ел дәвамында чүп-чарны күмүгә җитәчәк, - диде шәһәр башлыгы. - Бу хакта инде хәзер үк уйларга кирәк. Шуңа күрә безнең өчен киләсе адым - чүп-чарны төрләргә аеру һәм эшкәртү буенча яңа технологияләр. Бүген инде күп кенә шәһәр халкы чүп-чарны аерым төрләргә аера. Шәһәрдә чүп-чарны аерым төрләргә бүлеп җыю һәм эшкәртү өлеше даими рәвештә арта барсын өчен, мондый кешеләрнең күбрәк булуы мөһим».</span> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;"><img width="435" src="https://www.kzn.ru/upload/iblock/79d/v-telo-4.jpg" height="326" align="right"></span><span style="color: #3d3d3d;">Казан «чүп» проблемасын хәл итә башлаган беренче шәһәрләрнең берсе булды, дип искәртте Мэр. Татарстан башкаласында федераль стандартлар кертелгәнче үк, чүп-чарны аерым төрләргә бүлеп җыюны гамәлгә кертү буенча сынау проекты эшли башлады. Ишегалды территорияләрен төзекләндерү барышында калдыкларны селектив җыю өчен билгеләнгән махсус контейнер мәйданчыклары каралган, ә мәктәп һәм балалар бакчаларында балаларны экологик яшәү рәвешенә өйрәтүче яңа белем бирү практикалары кертелә, дип өстәде шәһәр башлыгы.</span> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Иске чүплекләрне реконструкцияләүне дәвам итү дә планлаштырыла. И.Гыйниятуллин сүзләренә караганда, киләсе елда Самосырово чүплеге тирәсендә урнашкан «КЭК» ябык акционерлык җәмгыяте полигонын рекультивацияләүгә керешү планлаштырыла.</span> </p>

2020-05-26T16:08:51+0300