Казанда җәяүлеләр өчен «Арча зираты каберлекләре» дип аталган яңа экскурсия барлыкка килде

Казанда җәяүлеләр өчен «Арча зираты каберлекләре» дип аталган яңа экскурсия барлыкка килде

<p> <img src="https://www.kzn.ru/upload/iblock/7db/DEN_9025.jpg"><br> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">(Казан шәһәре KZN.RU, 26-нчы май, Алинә Бережная). Казанда җәяүлеләр өчен «Арча зираты каберлекләре» яңа экскурсиясе оештырылды. Ике сәгать эчендә тарихны яратучылар шәһәрнең Арча зиратында җирләнгән атаклы кешеләренең тормышын белә, иске йолачыларны һәм православие кешеләрен күмүнең үзенчәлекләрен, шулай ук Иосиф Сталинның улы Василий Джугашвили, сәүдәгәрләр Яков Шамов һәм Василий Ложкин, композитор Нәҗип Җиһанов, галим Николай Лобачевский һәм башка танылган кешеләрнең төрбәләрен күрә алачак. KZN.RU порталы корреспонденты казанлылар белән бергә беренчеләрдән булып тарихи зират буенча экскурсиядә булды.</span> </p> <p> <b><span style="color: #222222;">Арча зираты Екатерина II указы белән барлыкка килә</span></b> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Татарстан башкаласының үзәгендә, Вахитов районында, агач куаклары һәм биек кирпеч дивар артында Казанның төп каберлеге - Арча зираты урнашкан. 30 гектарга якын мәйданда 300 меңләп кабер бар.</span> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Башкарма комитетының Туризмны үстерү комитеты директоры Дарья Санникова сөйләгәнчә, яңа туристик маршрут шәһәр кунаклары өчен дә, анда яшәүчеләргә дә кызыклы булачак. «Казан танылган кешеләр белән билгеле, әлеге туристик маршрутта без аларның тормышы турында сөйләп калмыйча, күмелгән урыннарын да күрсәтергә теләдек», - дип билгеләде ул.</span> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Экскурсовод Айдар Садыйков сүзләренчә, Арча зираты Екатерина II указы белән барлыкка килгән. Чума авыруының көчәюе аркасында ул бөтен зиратлар шәһәр читендә булырга тиешле дип указ чыгара. XVIII гасыр уртасында Казан чиге булып Варвара Бөек газаплы чиркәү территориясе саналган (<i>«Корстон» комплексы белән янәшә урнашкан - ред. искәрмәсе</i>). Шулай итеп, Арча кыры зират булдыру өчен яңа урынга әйләнгән. Биредә беренче күмүләр 1774 елның июлендә башкарыла. Зиратта шәһәрнең ким дигәндә 300 сакчысы үз урынын тапкан, алар Дон казагы Емельян Пугачев армиясе белән сугышка кергән. Соңрак биредә төрле конфессия вәкилләрен, сәүдәгәрләрне, дворяннарны күмә башлыйлар. «Еллар үткән саен зират үскән, һәм бүген Арча каберлеге территориясендә православие, яһүд, иске йолачылар, лютеран, католик, поляк, немец һәм хәрбиләрне күмү өчен урыннар оештырылды», - дип сөйләде А.Садыйков. Бүген зиратта урыннар юк, шуңа күрә туганнар гына җирләнә.</span> </p> <p> <b><span style="color: #222222;">Инкыйлабка кадәрге стильдә язылган эпиграфлар белән һәйкәлләр сакланган.</span></b> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Зиратка кергәндә Ярославль Чудотворец храмының алтын гөмбәзенә матур күренеш ачыла. Айдар Садыйков сүзләренә караганда, бу чиркәү совет хакимияте каршында эшләүне дәвам иткән бердәнбер гыйбадәтханә булган. Үз тарихында чиркәү берничә тапкыр реставрацияләнә һәм яңадан төзелә. «Гыйбадәтханәдә әлегә кадәр өч изге урын саклана - Казан Мәрьям Ана иконасының могҗизалы исемлеге, Спас Нерукотворный иконасы, Изге Гурийның мәет калдыклары», - дип сөйләде А.Садыйков.</span> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Зират аллеяларында каберләр арасында аерма ачык күренә - берәүләр өстенә мәрмәр һәйкәлләр, икенчеләренә кыйшайган тәреләр куелган. «Арча зиратында традиция буенча танылган кешеләрне җирләделәр. Инкыйлабка кадәр бу бай сәүдәгәрләр һәм меценатлар, фабрика хуҗалары, түрәләр, сәнгать эшлеклеләре булган. Аларның каберләре әллә кайдан күренеп тора - туганнары гранит, мәрмәр каберләренә заказ биргән, нигездә ташны Рыбинскидан китергәннәр», - дип сөйләде экскурсовод.</span> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Зиратта күп кенә монументлар искергәнлектән җимерелгән, әмма инкыйлабка кадәрге стильдә язылган эпиграфлы һәйкәлләр безнең көннәргә кадәр сакланган.</span> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Каберлекнең күпчелек өлешен иске йолачылар зираты алып тора, анда кабер ташлары куелган. Ул ике кыеклы түбәле баганадан гыйбарәт.</span> </p> <p> <b><span style="color: #222222;">«Казанлылар өчен Арча каберлеге - мәскәүлеләр өчен Новодевичье зираты кебек»</span></b> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Арча зираты, барыннан да элек, Казанда яшәгән һәм эшләгән атаклы кешеләрнең каберлекләре белән билгеле. Алар арасында химик-органик Александр Арбузов, этнолог Николай Катанов, сәүдәгәрләр Яков Шамов һәм Василий Ложкин, композитор Нәҗип Җиһанов, тарихчы Дмитрий Петрушевский бар. Биредә үк балалары белән галим Николай Лобачевский җирләнгән. Математикның кабер ташында герб ясалган - алты очлы йолдыз, төклетура, дага һәм ук белән калкан. «Казанлылар өчен Арча каберлеге - мәскәүлеләр өчен Новодевичье зираты кебек. Биредә Казанның горурлыгы - Николай Лобачевский урнашкан, әмма төрбәне реставрацияләгәндә кабер ташлары дөрес куелмаган - якорьлы тәре кабернең үзәк өлешендә урнашырга тиеш, анда танылган галим исеме язылган», - дип сөйләде А.Садыйков.</span> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Экскурсиянең финал ноктасы булып кенотаф (<i>мәрхүмнең калдыклары булмаган урындагы кабер ташы үзенә күрә символик кабер - ред.иск.</i>) Иосиф Сталинның улы - Василий Джугашвили тора. Аны 1962 елның 21-нче мартында күмәләр, әмма туганнары күчереп җирли. Казандагы кабер ташларына түбәндәге сүзләр язылган: «Кызлар теләге белән Мәскәү Троекур зиратында хатыны янында 20.XI.2002 дә җирләнде».</span> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">«Экскурсия бер яктан серле булып чыкты, икенче яктан - танып-белү ягыннан файдалы. Коронавирус пандемиясе чорында әлегә күңел ачу биналары эшләми, ләкин вакытны файда белән үткәрергә мөмкин», - дип билгеләде Д.Санникова.</span> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">«Арча зираты каберлеге» экскурсияләре җәдвәле белән Казан шәһәренең </span><a href="https://kazantravel.ru/tours/avtorskiy-peshehodny-marshrut-dny/" target="_blank"><span style="color: #0d5baa;">Туристлык-мәгълүмат үзәге сайтында</span></a><span style="color: #3d3d3d;"> яки +7(800)333-03-19 телефоны аша танышырга була.</span> </p> <span style="color: #3d3d3d;">Якын арада Арча зиратына керү юлында карта пәйда булачак, анда күренекле шәхесләрне күмү урыннары билгеләнәчәк.</span>

2020-05-27T11:31:57+0300