Яңалыклар
20.02.2020, 10:48
Сугыш елларында Казан хәрби һәм гражданлык продукциясен өзлексез җитештерүне һәм илтеп җиткерүне тәэмин итә
Илсур Метшин ТР башкаласына «Хезмәт батырлыгы шәһәре» исемен бирү тәкъдимен кертте.
(Казан шәһәре KZN.RU, 20-нче февраль). Бөек Ватан сугышы елларында Казан хәрби һәм гражданнар продукциясен өзлексез җитештерүне һәм илтеп җиткерүне тәэмин итте. Казанда139 сәнәгать предприятиесен хәрби җайга үзгәртеп төзегәннәр, тагын 70 предприятие илнең үзәк һәм көнбатыш төбәкләреннән эвакуацияләнгән. Предприятиеләрдә Кызыл Армия ихтыяҗлары өчен 600-дән артык исемдәге корал, сугыш кирәк-яраклары әзерләнгән.
Бүген Казан Мэры Илсур Метшин ТР Дәүләт Советы депутатларына Татарстан башкаласына «Хезмәт батырлыгы шәһәре» исемен бирү турында Россия Президенты адресына үтенечнамә әзерләү тәкъдиме белән мөрәҗәгать итте. Шәһәр башлыгы билгеләп үткәнчә, Казан сугыш елларында илнең иң мөһим тыл үзәкләренең берсе булды.
Һәр алтынчы хәрби самолет Казанда чыгарылган
Сугыш алды елларында Казан инде үсеш алган сәнәгать инфраструктурасына ия булган: Шәһәрдә 80 меңгә якын эшче, инженер һәм хезмәткәр хезмәт куйган 139 предприятие эшләгән. Казан сәнәгатен хәрби җайга үзгәртеп кору бик кыска вакыт эчендә башкарылды. Шәһәр заводлары һәм фабрикалары, номенклатураны һәм җитештерелә торган әйберләр ассортиментын үзгәртеп, шунда ук хәрби заказлар башкаруга керештеләр. Илнең үзәк һәм көнбатыш төбәкләреннән 70-тән артык сәнәгать предприятиесен эвакуацияләү илнең индустриаль куәтен һәм оборона сәнәгатен тагын да арттырырга ярдәм итте.
Сугыш вакытында Казан предприятиеләрендә 600 төрдән артык корал, сугыш кирәк-яраклары җитештерелде, аларны әзерләү һәм фронтка җибәрү буенча өзлексез эш алып барылды.
Шәһәрнең авиация заводларында сугыш елларында 10 меңнән артык Пе-2 һәм Пе-8 стратегик пик бомгага тотучы очкычлары чыгарылган, алар бу класслы самолетларның иң яхшы үрнәкләре булып саналган, 11 меңнән артык У-2 бомгага тотучы очкычлары (1944 елдан - По-2) хәрби операцияләрне зур булмаган биеклектә һәм төнге вакытта үтәүдә алыштыргысыз саналган. Белгечләр исәпләве буенча, сугыш елларында чыгарылган һәр алтынчы хәрби самолет Казанда «күккә юллама» алган.
16-нчы номерлы мотор төзү заводы базасында оештырылган Тәҗрибә-конструктор бюросында Сергей Королев һәм Валентин Глушконың техник тикшеренүләре ярдәмендә РД-1 сыекча реактив двигателе булдырылды.
Җиңүгә зур өлеш керткән авиация сәнәгате предприятиеләре иң югары дәрәҗәдә билгеләп үтелде. Шулай итеп, С.П.Горбунов исемендәге 22-нче номерлы Казан авиация заводы Кызыл Байрак Ордены белән бүләкләнде. Заводка мәңгелек саклауга СССР Оборонасы Дәүләт комитетының Күчмә Кызыл Байрагын тапшырдылар. Хезмәт Байрагы ордены һәм күчмә Хезмәт байрагы белән шулай ук 387-нче номерлы авиация заводын да билгеләп үттеләр.
Казан фронтны «Катюша»лар өчен дары, снайпер төзәүләре, авиапленка һәм кетгут белән тәэмин итте
Ленинградтан эвакуацияләнгән 379-нчы номерлы приборлар ясау заводында (бүген - Казан электротехника заводы) артиллерия зенит уты белән идарә итү приборлары («ПУАЗО-3»), торпеда атуы белән идарә итү приборлары, «СПРУТ» тибындагы су асты көймәсен автомат рәвештә стабильләштерү җайланмалары һәм Хәрби-диңгез флоты суднолары өчен кирәкле башка системалар җитештерелде.
Хәрби-һава көчләре һәм Хәрби диңгез флоты, артиллерия, танклар, снайпер винтовка төзәүләре, фотоаппаратлар, бинокльләр, лупалар өчен оптик приборларны Казан 237-нче номерлы заводы (Казан оптика-механика заводы) чыгарган. Җиңүгә керткән өлеше өчен завод Ленин Ордены белән бүләкләнде. Шулай ук предприятиегә мәңгелек саклауга СССР Оборона Дәүләт комитетының Күчмә Кызыл Байрагын тапшырдылар.
Сугыш башланганда Казан дары заводы дарыны туктаусыз җитештергән һәм алдагы сызыкны тәэмин иткән төп предприятие булып кала биргән. Завод базасында Махсус техника бюросында (ОТБ-40 НКВД) «Катюша» БМ-13 яшерен җайланмасы өчен реактив снарядларга дары әзерләнгән. Сугыш елларында завод алдагы сызыкка кыр һәм диңгез артиллериясе, самолет коралланышы, винтовка патроннары өчен 4 млрд. заряд җибәрде, шул исәптән 1 млн. заряд - «Катюша» өчен. 1985 елда завод I дәрәҗә Ватан сугышы Ордены белән бүләкләнде.
В.В.Куйбышев исемендәге Казан кинотасма фабрикасы авиапленканың яңа төрләрен, аэрофотокәгазьләрне, рентген пленкаларын җитештерә. Предприятие Хезмәт Кызыл Байрагы Ордены белән бүләкләнде.
Казан кетгут заводы уникаль продукция эшләп чыгарган. Илдә бердәнбер предприятиедә хирургия җөй салу материалы - кетгут җепләре эшләнде. Кетгут заводының махсус оештырылган химик цехы яралы сугышчыларны дәвалау һәм анестезияләү өчен кирәкле төрле препаратлар чыгарган. Бәйләү чараларын җитештерү киңәйтелә, өшү һәм пешү очракларында сөртелә торган майлар, дезинфекция өчен препаратлар чыгару арта.
Шуны әйтергә кирәк, сугыш елларында Казанда 45 госпиталь эшләгән, аларда дистәләгән мең сугышчы һәм Кызыл Армия командирлары дәвалау һәм тернәкләндерү курслары узган. ТАССР госпитальләрендә дәваланган 334 мең яралы һәм авыру сугышчының 207 меңгә якыны (61,8%) сафка кайтарылган.
Казанда 822 мең шинель, 6 млн пар итек һәм 5 млн пар армия итекләре җитештерелгән
Җиңел сәнәгать эшчеләре, Кызыл Армия сугышчыларына 200-ләп төрдәге әйбер кирәк-яраклары һәм кием-салым җитештереп, фидакарьләрчә эшләделәр. Мех комбинаты, Җитен комбинаты, «Спартак» күн-аяк киеме комбинаты һәм башкалар кебек предприятиеләрдә көн саен полкны киендереп, дивизияне аяк киемнәре белән тәэмин итәрлек продукция чыгарыла иде.
Шунысын да билгеләп үтәргә кирәк, Мех комбинаты соңрак Ленин ордены, «Спартак» Казан күн-аяк киеме комбинаты - СССР Оборонасы Дәүләт комитетының күчмә Кызыл Байрагы белән бүләкләнде.
Сугыш елларында шәһәрдә 822 мең шинель, 2,3 млн комплект шаровар һәм гимнастерка, 8,2 млн комплект эчке кием, 6 млн пар итек, 5 млн пар армия итекләре, 4,4 млн баш киеме һәм башка продукция җитештерелгән.
Шуны да әйтергә кирәк, сугыш елларында Казан заводларында һәм фабрикаларында стахановчылар һәм ударниклар саны 27,6 меңнән 46,1 меңгә кадәр, ә фронт бригадалары саны 204-тән 1642-гә кадәр арткан.
Казан Җәяүле гаскәрләр көллиятендә 4,6 меңнән артык танкчы-командир әзерләнгән
Корыч тышчалы танк һәм механикалаштырылган гаскәрләр өчен белгечләрне актив әзерләү Казан Җәяүле гаскәрләр училищесы базасында башланды, соңыннан ул Казан танк училищесы өчен нигез булды. 1942 елның язында беренче 324 офицер-танкист чыгарылды, ә барлыгы Бөек Ватан сугышы елларында 4 мең 628 танк командиры әзерләнде.
43 мең казанлыга «Тыл хезмәтчәне» исеме бирелде
Халык фронтка ярдәм күрсәтүнең барлык формаларында актив катнашты: акчаларны оборона фондына, Кызыл Армия коралланышына керттеләр. 1942-1944 елларда «Совет Татариясе», «Татария колхозчысы» танк колонналары һәм «Совет Татарстаны» авиаэскадрильясы төзелешенә генә дә республика халкының шәхси байлыкларыннан 262 млн. сумнан артык акча кергән.
Бөек Ватан сугышы елларында тылда фидакарь хезмәтләре өчен Казан предприятиеләре һәм учреждениеләренең күп кенә хезмәткәрләренә хөкүмәт бүләкләре тапшырылды: 1 меңнән артык кеше орденнар белән бүләкләнде, якынча 74 мең кеше - Бөек Ватан сугышында фидакарь хезмәт өчен медальләре белән бүләкләнде, 10-нан артык кеше Социалистик хезмәт Герое исеменә лаек булды.
43 меңнән артык казанлы «Тыл хезмәтчәне» дигән мактаулы исем алды. Моннан тыш, 1984 елның 14-нче маенда Социалистик Республикалар Советлар Союзының Югары Советы Президиумы указы белән шәһәр Ленин ордены белән бүләкләнде.
Исегезгә төшерәбез, «Хезмәт батырлыгы шәһәре» мактаулы исеме турындагы закон проекты Россия Президенты Владимир Путин тарафыннан 2019 елның декабрендә РФ Дәүләт Думасына кертелде. Бүген документны өченче укылышта карау планлаштырыла. Закон нигезендә «Хезмәт батырлыгы шәһәре» исеме, анда яшәүчеләр Бөек Ватан сугышында җиңүгә зур өлеш керткән, шәһәр территориясендә урнашкан сәнәгать предприятиеләрендә хәрби һәм гражданлык продукциясен өзлексез җитештерүне тәэмин иткән, шул ук вакытта массакүләм хезмәт батырлыгы һәм фидакарьлеге күрсәткән шәһәргә бирелә.
Видеорепортаж
20.02.2020
11:33
И.Метшин: Казан «Хезмәт батырлыгы шәһәре» исеменә лаек
Шулай ук укыгыз
-
30.04.2025, 15:45 -
30.04.2025, 14:03 -
30.04.2025, 09:14 -
29.04.2025, 17:56
