Сак булыгыз: талпаннар!

Сак булыгыз: талпаннар!

<p> </p> <div class="detail-picture"> <img src="https://kzn.ru/upload/iblock/dae/DEN_4871.jpg"> <p class="detail-picture__caption"> Фото: <span style="color: #8e8e8e;">Денис Гордийко</span> </p> </div> <p> <span style="color: #3d3d3d;">(Казан шәһәре KZN.RU, 25-нче май). Җылы май көннәре җитү белән табигать җанлана, ә аның белән бергә талпаннар да, аларның активлык сезонының инде иң кызган чагы. Татарстан Республикасы Кулланучылар хокукларын яклау һәм кеше иминлеге өлкәсендә күзәтчелек федераль хезмәте мәгълүматы буенча, Татарстанда 2021 ел башыннан талпан тешләү буенча медицина ярдәме сорап 475 кеше мөрәҗәгать иткән – бу уртача күпьеллык күрсәткечләрдән артмый. Вирус энцефалиты һәм башка талпан инфекцияләре йоктыру очраклары әлегә теркәлмәгән. Ләкин саклану чаралары турында онытырга ярамый. KZN.RU порталы гади куркынычсызлык кагыйдәләре турында сөйли.</span> </p> <h3> <b><span style="color: #222222;">Талпаннар кайда яши?</span></b> </h3> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Ботаклар һәм үләннәр өстендә. Хайван яки кеше якынлашканда йонга яки киемгә ябышырга, аннары тиренең ачык участокларына, барыннан да ешрак муенга, башның чәчле өлешенә, аркага, култык асты һәм касык өлкәләренә үтеп керергә мөмкин. Талпан селәгәендә авыртуны баса торган матдә бар, шуңа күрә тешләүне сизмәскә мөмкин, ә бөҗәк үзе күренми.</span> </p> <h3> <b><span style="color: #222222;">Талпаннарның тешләвенә барыннан да күбрәк кем дучар?</span></b> </h3> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Яшенә һәм җенесенә карамастан, барлык кешеләр дә зарарланырга мөмкин. Талпаннар белән тапшырыла торган инфекцияләргә сезонлылык хас – яздан көзгә кадәр.</span> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Шуңа да карамастан, эшчәнлекләре урман белән бәйле кешеләргә аеруча куркыныч яный: урман хуҗалыгы, геология-разведка партияләре хезмәткәрләре, автомобиль һәм тимер юллар, нефть һәм газүткәргечләр, электр тапшыру линияләре, топографлар төзүчеләр, аучылар, туристлар. Шәһәр халкы шәһәр яны урманнарында, урман паркларында, бакча кишәрлекләрендә йоктыра.</span> </p> <h3> <b><span style="color: #222222;">Талпан тешләү нәрсәсе белән куркыныч?</span></b> </h3> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Тешләү нәтиҗәсендә талпан боррелиозы яки вирус энцефалиты булырга мөмкин.</span> </p> <p> <b><span style="color: #3d3d3d;">Боррелиозның</span></b><span style="color: #3d3d3d;"> инкубацион чоры 2 көннән 30 көнгә кадәр дәвам итә, уртача ике атна. Авыру башлануның характерлы билгесе – 70% очракта тирене тешләгән урында кызару барлыкка килү. Түгәрәк яки озынча, сирәк кенә дөрес түгел формадагы кызыл тап диаметрында 1-10 см га кадәр периферия буйлап акрынлап зурая. Дәваланусыз ул ике-өч атна саклана, аннары юкка чыга. Интоксикация синдромы билгеләп үтелә: баш авыртуы, туңу, күңел болгану, 40 градуска кадәр бизгәк, миалгия һәм артралгия, хәлсезлек, тиз аручанлык, йокымсырау.</span> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Дәваланусыз авыру көчәя, хроникка әверелә, ә кайбер очракларда инвалидлыкка китерә. Эритема яки интоксикация симптомнары барлыкка килгәндә, яшәү урыны буенча территориаль поликлиниканың йогышлы авырулар буенча табиб-инфекционистка мөрәҗәгать итәргә кирәк.</span> </p> <p> <b><span style="color: #3d3d3d;">Талпан вируслы энцефалиты</span></b><span style="color: #3d3d3d;"> – үзәк нерв системасының өстенлекле зарарлануына китерә торган кискен йогышлы вируслы авыру. Авыру нәтиҗәләре – тулысынча сәламәтләнүдән алып инвалидлыкка һәм үлемгә китерергә мөмкин.</span> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Инкубация чоры ешрак 10-14 көн дәвам итә, тирбәнешләр белән 1-60 көнгә кадәр. Авыру кискен башлана, туңу, баш авыртуы, температураның 38-39 градуска кискен күтәрелүе, күңел болгану, косу белән озатыла. Авыруны тешләгәннән соң, мускул авыртулары борчый, алар еш кына муен һәм җилкә, күкрәк һәм бил бүлекләре, очлыклар өлкәсендә урнашкан. Авыруның йөзе кан белән тулган, еш кына гәүдәгә тарала.</span> </p> <h3> <b><span style="color: #222222;">Үзеңне тешләү нәтиҗәләреннән ничек сакларга?</span></b> </h3> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Эндемик территорияләрдә булучыларга талпан энцефалитына каршы профилактик прививкалар ясарга кирәк. Вакцинация әлеге авырудан саклануның иң нәтиҗәле чарасы булып тора.</span> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Россиядә талпан вируслы энцефалитка каршы берничә вакцина теркәлгән. Прививканы бу хезмәтне күрсәтүче медицина оешмаларында ясарга мөмкин, әмма табиб-терапевтның беренчел консультациясе кирәк. Вакцинация курсын алдан ук үткәрергә кирәк, ул 5-7 ай интервалы булган ике прививкадан тора, кимендә – 1-2 ай. Вакцинация табигатькә – инфекция урыннарына чыгарга ике атна кала алдан ясалырга тиеш, ревакцинация бер елдан соң үткәрелә.</span> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Талпан боррелиозының профилактикасы – антибиотикотерапия.</span> </p> <h3> <b><span style="color: #222222;">Үзеңне табигатьтә талпаннар тешләүдән ничек сакларга?</span></b> </h3> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Якасы, җиңнәре, чалбар астына талпан үтеп керә алмаслык кием сайларга кирәк. Күлмәк беләзек турысында резинкалы, озын җиңле булырга һәм чалбар эченә кертеп куелырга , ә чалбар очлары оекбашларга һәм итекләргә кертелергә тиеш. Башны һәм муенны яулык белән капларга кирәк.</span> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Талпаннардан саклану өчен аларны куркытучы һәм юкка чыгаручы чаралар – акарицид-репеллент һәм кием-салымны эшкәртүче акарицидлыларны кулланырга мөмкин. Препаратлар кулланыр алдыннан инструкция белән танышырга кирәк.</span> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Талпан энцефалитының табигый чыганагында булган һәр кеше, аларның активлыгы сезонында, һәр 15 минут саен үз киемен һәм гәүдәсен мөстәкыйль рәвештә яки башка кешеләр ярдәмендә тикшереп торырга тиеш. Шулай ук йорт хайваннарының йонын да тикшерергә кирәк.</span> </p> <h3> <b><span style="color: #222222;">Тиредән талпанны мөстәкыйль рәвештә алып буламы?</span></b> </h3> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Береккән талпанны травматология пунктында яки яшәү урыны буенча поликлиникада алырга кирәк. Әгәр андый мөмкинлек юк икән, моны мөстәкыйль рәвештә эшләргә мөмкин. Шул ук вакытта талпаннарны , хортумчыгын өзмәс өчен бик сак чыгару мөһим, чөнки ул нык һәм тирәнгә кереп берегә.</span> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Талпанны чыгарганда аны пинцет яки чиста марляга төреп бармак белән алырга кирәк, аны фәкать тире өслегенә перпендикуляр тотарга кирәк. Бөҗәкне тәннән алган вакытта аны үз күчәре тирәсендә әйләндерерү мөһим.</span> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Тешләү урынын бу максатлар өчен яраклы булган теләсә нинди чара белән (70%-лы спирт, 5%-лы йод, одеколон) эшкәртү зарур. Талпан алынганнан соң, кулларны яхшылап сабын белән юарга кирәк. Әгәр тешләү урынында кара нокта калган булса, бу авыз аппараты алынмаган дигәнне аңлата – аны 5%-лы йод белән эшкәртергә һәм кубып төшкәнчегә кадәр калдырырга кирәк.</span> </p> <h3> <b><span style="color: #222222;">Республикада талпаннардан нинди профилактика чаралары үткәрелә?</span></b> </h3> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Талпанга каршы эшкәртү кешеләр еш була торган участокларда үткәрелә, эшкәртүнең нәтиҗәлелеге контрольдә тотыла. Ел башыннан Татарстанда 423 гектар җирдә талпаннарга каршы эшкәртү эшләре башкарылды.</span> </p> <p> <span style="color: #3d3d3d;">Талпан вируслы энцефалитын вакцина - һәм серопрофилактикалау үткәрүне контрольдә тоту дәвам итә. 2021 елда 2286 кеше прививка ясаткан, шуларның 162-се бала, дип хәбәр итә ТР буенча Кулланучылар хокукларын яклау һәм кеше иминлеге өлкәсендә күзәтчелек федераль хезмәте идарәсе.</span> </p>

2021-05-25T14:22:10+0300