Айдар Абдулхаков: «Бернинди шик тә юк – Салават Куперенә тиз йөрешле трамвай оештырырга кирәк»

Айдар Абдулхаков: «Бернинди шик тә юк – Салават Куперенә тиз йөрешле трамвай оештырырга кирәк»

<p> «Метроэлектротранс» МУП Казан пассажир ташуларында алдынгы урыннарны алып тора – трамвайлардан, троллейбуслардан һәм метродан барлык шәһәр халкының өчтән бере файдалана. Генераль директор Айдар Абдулхаков җитәкчелегендә 2021 елдан башлап предприятиедә күпсанлы проектларны гамәлгә ашыралар: юл өчен түләүнең кондукторсыз системасын гамәлгә кертүдән алып хезмәткәрләрнең хезмәт шартларын яхшыртуга кадәр. KZN.RU порталы корреспондентына интервьюда ул предприятиенең кадрлар кытлыгы белән ничек көрәшүен, шәһәрнең яшьләрен нәрсә белән гаҗәпләндерүен, шулай ук рәссамнар проектларына ярдәм итәргә әзерлеген белдерде. </p> <p> <br> </p> <p> <b><span style="font-size: 16pt;">- Айдар Камилевич, пассажирларның уңайлылыгын арттыру өчен сез нинди чаралар күрәсез?</span></b> </p> <p> Шәһәр инфраструктурасында җәмәгать транспортының ролен бәяләп бетергесез. Безнең эшнең төп күрсәткечләре: транспорт хәрәкәтенең даимилеген саклау, хәрәкәт составын линиягә чыгару, башкарылган рейслар саны. Сыйфат критерийларының берсе булып электр транспортының торышы тора. Без моның артыннан күзәтәбез: хәрәкәтчән состав матур булырга тиеш, пыялаларны алыштырабыз, әмма һәрвакытта да өлгермибез, кызганычка каршы. Урамнарда хәрәкәтнең ешлыгы бүген шундый ки, юл-транспорт һәлакәтеннән берәү дә иминиятләштерелмәгән. Кайвакыт ремонт эшләре җыела, һәм без кешеләр тукталышларда көтмәсеннәр өчен вак кузов җитешсезлекләре булган транспортны чыгарабыз. Моңарда компромисска барырга туры килә, моның өчен без кайвакыт пассажирларның гадел шелтәләрен алабыз. </p> <p> Әлбәттә, хезмәт күрсәтү сыйфатының мөһим критерийлары булып хәрәкәт иминлеге һәм тизлеге тора. Һәр пассажирның тиешле урынга барып җитү максаты бар һәм тизрәк булу кирәк, шуңа күрә кешеләр, теге яки бу транспорт төре файдасына сайлау ясаганда, нәкъ менә тизйөрешлесен сайлыйлар. Бүген без моны метрополитен мисалында күзәтәбез: бездә пассажирлар саны ел саен арта бара. Быел үсеш 11% чамасы тәшкил итте, һәм бу чик түгел. Без метрога пик сәгатьләрендә унберен поезд белән эшкә күчтек, хәрәкәт интервалын биш минутка кадәр кыскарттык. Кайдадыр бу безнең икътисад өчен зыян, чөнки электр энергиясенә, машинистларның хезмәт хакына өстәмә чыгымнар бара, әмма без пассажирлар өчен уңайлырак шартлар тудырып эшлибез. Хәзер дә күрәбез: карар дөрес, уңайлы булды, пассажирлар ташу пассажирлар агымы күрсәткечләренә турыдан-туры йогынты ясый. </p> <p> Кайвакыт теге яки бу маршрутларны алып атарга кирәк дигән шәрехләрне күрергә туры килә, чөнки транспорт ярымбуш йөри. Җавап бирәсем килә, без реаль вакыт режимында халыкның сәфәрен күзәтәбез, теге яки бу үзгәрешләргә җавап бирәбез. Минемчә, идеалда кешеләр утыру урыннарында җәмәгать транспортында хәрәкәт итәргә тиеш, бары тик салонда аз гына пассажирлар торырга тиеш. Моңа омтылырга кирәк. Уңайлы ташулар – безгә ышаныч артуның, пассажирлар агымын арттыруның һәм транспорт тармагын үстерүнең мөһим шарты. </p> <p> Трамвайның, троллейбусның, метро вагонының тулы салоны – транспортка карата тискәре мөнәсәбәтнең бер факторы. Ләкин монда һәрвакытта да безнең гаебебез юк: кайдадыр юл-транспорт һәлакәте, кайдадыр йөк машиналары контакт челтәрен өзгән, нәтиҗәдә интервал өзелә, хәрәкәттә тоткарлыклар килеп чыга һәм аерым кишәрлекләрлә электр транспорты туплана, ә бу вакытта пассажирлар безне тукталышларда көтеп тора һәм аларның эмоцияләре шәптән түгел. Без моны аңлыйбыз һәм нәкъ менә шуңа күрә дә, шул исәптән, авария хәлендәге автономияле йөрешле троллейбуслар сатып алабыз һәм, тулаем алганда, мондый проблемаларны оператив рәвештә хәл итәргә тырышабыз. </p> <p> <br> </p> <p> <b><span style="font-size: 16pt;">- Инфраструктураны яңарту һәм сафта тоту планнарыгыз белән уртаклашасызмы? Казанда яңа трамвайлар ничәнче елда көтәргә була?</span></b> </p> <p> Хәзер безнең баланста куллануның иң чик срогын узып баручы бер генә трамвай да юк. Аларның иң искеләрен без тагын биш ел куллана алабыз. Шуңа күрә якын арада яңаларын сатып алу ихтыяҗы юк. Әмма озак вакыт ремонтта булган дүрт вагон бар, чөнки импорт запас частьләрен, нигездә электроникларны китерү белән проблемалар бар. Шул ук вакытта Казанда трамвайларның маршрут челтәрендә тыгызлыгы түбән – бер километрга 0,64 берәмлек. Мәсәлән, Санкт-Петербургта – 2 тирәсендә, совет чорында норма 2,5 берәмлек булган. Шәһәрнең трамвай депосы тагын 20 берәмлекне авыртусыз сыйдырырга мөмкинлек бирә. </p> <p> Без транспорт ешрак йөрергә тиешлеген аңлыйбыз. Бу безнең предприятиедә бөтен нәрсәгә карата сәясәт. Игътибар итегез, без линиядән соңгы булып китәбез: метро 0:00 дә ябыла, трамвайлар һәм троллейбуслар төп маршрутлар буенча 23:30 га кадәр эшли. Без шәһәрне бөтенләй транспортсыз калдыра алмыйбыз. Әйе, бу вакытта аларда бик күп кеше йөрми, әмма бу безнең пассажирлар, халык. Бәлки, бу кеше эштән өйгә кайткандыр яки кызның егетедер. Алар ничек барырга тиеш? Такси? Әгәр акча юк икән? Бу безнең социаль җаваплылык, һәм без бу позицияне мөмкин кадәр күбрәк сакларга тырышабыз. </p> <p> Кызганычка каршы, инфраструктура өлешендә бездә бөтен Россия буенча транспорт тармагын системалы рәвештә финанслап бетермәү. Без тузганлык турында күп сөйлибез: 132 километр трамвай юлыннан 70 километрын алмашырга кирәк. Хәзер без үз акчабызга кабель челтәрләрен һәм трамвай юлларын агымдагы ремонтлауны гына уздыра алабыз, әмма мәсьәләне хәл итүдә җитди алга китеш турында сөйләргә туры килми. Безгә, кабель линияләрен, контакт челтәрен, трамвай юлларын алыштыруны, йөк подстанцияләрен яңартуны да кертеп, җир өсте инфраструктурасын модернизацияләүгә якынча 5-6 миллиард сум таләп ителә. Бер елда моны эшләү мөмкин түгел, программаны биш-алты яки 10 елга, шул вакыт эчендә башка кишәрлекләрдә эксплуатацияләү срогын арттыру булачагын исәпкә алып, эшләргә теләр идем, ул вакытта бу елына миллиардлап булачак. Хезмәт күрсәтү дәрәҗәсе артачак: кабул итәрлек уртача тизлек, ташу уңайлыгына һәм вагоннарны эксплуатацияләү шартларына йогынты ясый торган юлларның тиешле сыйфаты. Чынлыкта, бу андый ук зур акчалар түгел. Шундый бурыч тора. ТР Рәисе Рөстәм Миңнехановка һәм Казан мэры Илсур Метшинга рәхмәт, алар бу мәсьәләдә безне хуплыйлар һәм проблемаларның тирәнлеген аңлыйлар. </p> <p> <br> </p> <p> <b><span style="font-size: 16pt;">- Яңа хезмәткәрләрне ничек җәлеп итәсез? Студентлар отрядлары белән эшләү планлаштырыламы?</span></b> </p> <p> Без студент отрядларын кондукторлар роленә җәлеп итәргә тырыштык, ләкин алар безгә бик теләп килмәделәр. Хәзер кондукторсыз түләү системасы кертелү сәбәпле, әлеге белгечлеккә ихтыяҗ кимеде. Әгәр студентлар эшләргә тели икән, безгә югары квалификацияне яки махсус күнекмәләрне күздә тотмаган вазифаларга рәхим итүегезне сорыйбыз. Бездә андыйлар да бар. Мондый позициядән башлап һәм параллель рәвештә белем алып, теләгән очракта предприятиедә карьера ясарга мөмкин. </p> <p> Хәзер барысы да кадрлар җитмәүне тоя, тик трамвай һәм троллейбус йөртүчеләр буенча гына да бүген 191 вакансия ачылды. Метрополитенга машинистлар да кирәк. Ә тагын бит метроның икенче тармагын ачуга әзерләнергә кирәк, анда да шулай ук машинистларны үз вакытында әзерләргә кирәк. </p> <p> Без кадрларны җәлеп итү буенча төп өч юнәлеш эшләдек. Беренчесе – мигрантларны эшкә урнаштыру. РФ Хезмәт һәм социаль яклау министрлыгы ярдәмендә Үзбәкстанның Тышкы хезмәт миграциясе агентлыгы белән килешү имзаланды, ул хезмәткәрләрне рус телен белүче итеп сайлап ала. Әлегә без башлангыч этапта торабыз. Бу линия буенча өч кеше эшкә урнашты. </p> <p> Сарафан радиосы яхшы эшли. Предприятиегә трамвай яки троллейбусны йөртергә җәлеп иткән өчен 20 мең сум күләмендә бер тапкыр премия алырга мөмкин. Без туган илгә командировкага җибәргән мигрантлар саныннан актив хезмәткәрләр бар, алар аннан биш-ун кеше китерә. Бу кешеләр безнең уку үзәгендә дәресләргә йөри, аларга безнең тулай торакларда урын бирәләр, анда инде өч ел яшәү шартлары яхшыра. Вахта, социаль пакет бар, балаларга лагерьларга юлламалар тәкъдим ителә. Идел елгасы ярында хезмәткәрләр бераз акча түләп җәй көне безнең «Якты алан» ял базасында ял итә алалар. </p> <p> Икенче юнәлеш – Казаннан гына түгел, Ульяновск, Самара, Киров һәм башка шәһәрләрдән дә югары квалификацияле кадрлар җәлеп итү. Күптән түгел генә безгә, мәсәлән, Мәскәүдә күп еллар эшләгән метрополитен машинисты урнашты, чөнки бездә яхшы шартлар тудырылган. Ә безнең өчен төп плюс шунда ки, алар шунда ук эшкә керешә ала торган әзер белгечләр. </p> <p> Яшьләр белән аерым эш тәкъдим итәм. Без Казанда эшләп кала торган уку йортлары студентларын практикага чакырабыз. Быел бездә шундый җиде кеше. Укучыларны экскурсияләргә чакырабыз, бездә хәтта метроны яратучы алты яшүсмердән торган кечкенә фан-клуб та барлыкка килде. Аларга хәзер якынча 14 яшь, тик алар инде безгә машинистлар булып метроның икенче тармагына килергә теләүләре турында әйтә. </p> <p> <br> </p> <p> <b><span style="font-size: 16pt;">- Билетсызлар буенча хәзер нинди статистика? Алар белән көрәшү өчен нинди чаралар күрелә?</span></b> </p> <p> Башта без кондукторсыз системага күчүнең билгеле бер куркыныч булуын аңладык, тик вакыт карарның дөрес булуын күрсәтте. Без сатылган билетлар саныннан төшмичә кала алдык. Тагын бер момент: БРИКС саммиты аркасында студентларның төп массасы укуга 1 ноябрьдә генә кереште, дөресен әйткәндә, бу хәл безгә өстәмә проблемалар тудырыр дип борчылдык. Без «куян»га да батып калырбыз кебек иде, ә барысы да киресенчә килеп чыкты. Бу мәсьәләдә яшьләр бик җаваплы булып чыкты. Алар башкача тәрбияләнгән, күрсәтелгән хезмәт өчен түләргә кирәк икәнен аңлау бар. Халык лаеклы аңлылык күрсәтте, миндә бу оптимизм уята. Безнең хезмәт комга китми, бу эшләргә көч һәм теләк бирә! </p> <p> Әлбәттә, бушлай барырга мөмкин дип санаган кешеләрнең билгеле бер категориясе бар. Ләкин андыйлар күп түгел, ә көннән-көн кими бара. Соңгы дүрт айда контроль-ревизия бүлеге хезмәте 1,1 млн пассажирны тикшерде, алар арасында 1% тан да ким юл өчен түләмәүчеләр. Юл йөрү өчен түләү – безнең керемнәрнең бердәнбер чыганагы, шулардан инфраструктураны тотуга, пассажирлар өчен тәүлек буе эшләүче хезмәткәрләрнең хезмәт хакына чыгымнар финанслана. </p> <p> Проектны гамәлгә керткәннән соң, без юл йөрү өчен түләүнең кондуктор системасы проектын кертмәдек диярлек, пассажирлар йөртү буенча югалтулар кичермәдек диярлек. Ә көйләнгән эш нәтиҗәсендә барлык хезмәтләр хәтта узган елгы нәтиҗәне дә арттырды. </p> <p> <br> </p> <p> <b><span style="font-size: 16pt;">- Сез ничек уйлыйсыз, идеаль троллейбус, трамвай һәм метроның машина йөртүчесенең нинди сыйфатлары булырга тиеш?</span></b> </p> <p> Идеалда машина йөртүче – югары белемле, мәдәни, әдәпле, зур эш тәҗрибәсе булган, пассажирларны имин ташуны тәэмин итә торган кеше. Бу идеаль машина йөртүче картинасы. Ләкин шуны аңларга кирәк, ул Айдан безгә очып килмәгән, диләр. Бу мәктәпләрдә һәм техникумнарда укыган, эшкә урнашу өчен һөнәр алган кешеләр. Алар үзләренең авырулары, проблемалары, кичерешләре, теге яки бу вәзгыятьне күзаллаулары белән гади кешеләр. Төрле хәлләр була, һәм без атна саен машина йөртүче һәм пассажир арасында конфликтлы хәлләр барлыкка килгәндә, даими инструктажлар, яңадан әзерлек үткәрәбез. Безнең өчен пассажир һәрвакыт хаклы дигән принцип – бу без читкә этәргән әйбер. </p> <p> <br> </p> <p> <b><span style="font-size: 16pt;">- Транспорт белән идарә итүдә ясалма интеллектка һәм яңа технологияләргә ничек карыйсыз? Казан электр транспортында аларның киләчәген күрәсезме?</span></b> </p> <p> Яңа технологияләр һәм ясалма интеллект куллану – безнең киләчәгебез. Казан метрополитены Россиядә иң яше, без автоведения системасы булган бердәнбер. Поезд идарәсе бөтен юлда программа, шул исәптән тизләнеш, тукталышлар һәм башкалар белән шөгыльләнә. Безнең машинистлар нигездә процессны контрольдә тота. Гади итеп әйткәндә, бу пилотсыз йөртү системасының прототибы. Сүз уңаеннан, метроның икенче линиясе мондый системаны гамәлгә кертү мөмкинлеген исәпкә алып төзелә. Минемчә, трамвай хәрәкәтендә дә мондый мөмкинлек булырга мөмкин, әгәр юллар аерымланган һәм мондый мөмкинлек юл хәрәкәте кагыйдәләрен күздә тота икән. Яңа технологияләр куллану, аларга карата таләпләрне эшләп бетерү, һичшиксез, транспорт тармагында чагылыш табачак. Хәзер кеше иң җаваплы процессларны контрольдә тота, әмма кайчандыр кеше һәм ясалма интеллект бу планда урыннар белән алмашына, бу киләчәк таулар артында түгел. </p> <p> <br> </p> <p> <b><span style="font-size: 16pt;">- Әгәр дә сез Казан электротранспортына бер инновацион чишелеш кертә алсагыз иде, ул әле дөньяда беркайда да тормышка ашырылмаган булса, нәрсә булыр иде?</span></b> </p> <p> Мин, мөгаен, агымдагы катлаулы сорауларның көн саен хәл ителә торган карары белән бераз җирләнгәнмендер, хыяллана башладым. Җәмәгать транспортының кая таба хәрәкәт итәчәге турында сөйләшүләр бик актив бара. Иң төп проблема һавада хәрәкәт кагыйдәләрен үтәүне оештыру. Куркынычсызлык бөтенесеннән өстен! </p> <p> Әгәр бүгенге көн чынбарлыгы турында сөйләсәк, без, электр транспортыннан башка, мегаполисның тормышын күз алдына китерү мөмкин түгел, дип хисап бирергә тиешбез. Быел Казанда трамвай хәрәкәте башлануга 125 ел тулды. Трамвайлар турында төрле фикерләр яши, ләкин шуны аңларга кирәк, электр транспорты – беренче чиратта, экология һәм тотрыклылык. Һәм, минем фикеремчә, трамвайларның актуальлеге турында сөйләргә иртәрәк. Бердәнбер, хәзер хәрәкәт тизлеген арттыру өстендә эшләргә кирәк. Минем өчен бернинди шик юк – бүлеп бирелгән полоса буенча Салават Купере торак районына тизйөрешле трамвай оештырырга кирәк. Бу яхшы проект, шәһәр халкының тормышын сыйфатлы яхшыртачак кешеләргә бик кирәкле проект. Ул шәһәрнең Генераль планында каралган, әмма әлегә вакытлары да, финанслау чыганагы да билгеләнмәгән. Горький шоссесы күпме генә киңәйсә дә, ул барыбер иртәме-соңмы бөкеләргә басар. Транспорт законнары шундый: юл шартларын яхшыртып, автомобильләргә ихтыяҗны арттырабыз. Ахыр чиктә, юлларның үткәрү сәләте элеккеге дәрәҗәсенә төшә. </p> <p> <br> </p> <p> <b><span style="font-size: 16pt;">- Рәссамнар белән уртак проектлар тәҗрибәсе булдымы? Сез мондый инициативаларга ничек карыйсыз?</span></b> </p> <p> Бездә төсләр буенча расланган карарлар бар: трамвайлар өчен куе кызыл, троллейбуслар өчен яшел төс. Әгәр ниндидер күргәзмә яки сәнгать бизәлеше турында сөйләсәк, безгә мондый тәкъдим белән беркем дә чыкмады. </p> <p> Гомумән алганда, без каршы түгел! Тәкъдим итегез, без төрле инициативалар яки акцияләргә ярдәм итәчәкбез. Үзебез нәрсәдер эшләмибез, чөнки безнең бурычлар башка: сайлап алынган һәм регламентланган транспорт төре бар, без аны бу килеш чиста һәм пөхтә итеп сакларга тырышабыз. </p> <p> <br> </p> <p> <b><span style="font-size: 16pt;">- Айдар Камилевич, «Метроэлектротранс» та сез барыннан да бигрәк нинди проект белән горурланасыз?</span></b> </p> <p> Ниндидер бер проектны яки эшнең бер юнәлешен аерып алу кыен. Без юл йөрү өчен кондукторсыз түләүне керттек, тулай торакларда хезмәт һәм яшәү шартларын планлы рәвештә яхшыртабыз, түләүнең яңа ысулларын кертәбез (биометрияне – метрода, геолокация һәм QR-кодны – трамвайларда һәм троллейбусларда), метро станцияләрен яхшырту өстендә эшлибез, беренче партия метро поездларында барлык тәгәрмәч парларын алыштырдык. Хәзер машина йөртүчеләр өчен электрон юл кәгазьләрен кертәбез. Профессионаллар җитәкчелегендә предприятиенең яңа логотибы эшләнде, аның өстендә бөтен коллектив белән озак хезмәт иттек. Хәзер ул махсус киемдә, формада, метро станцияләренең билгеләрендә һәм барлык хәрәкәтчән составта күренә. Мин күрәм, хезмәткәрләр аны шатлык һәм горурлык белән йөртәләр, корпоратив стиль барлыкка килде һәм аның белән бергә коллективның бердәмлеге барлыкка килде. Үз эшебездә без ачыклык яклы, моның өчен телеграм-канал, матбугат хезмәте булдырдык. Пассажирлар белән кире элемтәгә таянырга тырышабыз, бу безгә алга барырга ярдәм итә. </p> <p> Рөстәм Миңнеханов һәм Илсур Метшин ярдәме белән 64 заманча троллейбус сатып алынган: 25 без быел 39 сатып алдык. </p> <p> Ел ахырына кадәр 6 нчы троллейбус маршруты схемасына үзгәрешләр кертергә планлаштырабыз. Биредә өч яңа тукталыш өстәләчәк: «Казан зооботаника бакчасы «Замбези елгасы», «Ишкәк ишү төрләре спорт үзәге», «Юстиция кварталы». Транспорт шәһәр үзәгеннән Борисково микрорайоны ягына таба барачак. Өстәвенә, троллейбуслар бу участокны контакт челтәреннән башка узачак. Бәяләп карыйк. </p> <p> Без барыбыз да моны халык файдасына эшлибез. Һәм без теләсә нинди гамәлгә ашырылган проект белән горурланабыз. </p>

2024-12-27T10:53:00+0300